Recensies Krapp's Last Tape

Krapp’s Last Tape
Bijzonder theater op Hofzolder
Intieme blik op een melancholieke oude man Uit
De Dordtenaar, 17 januari 2001
Door Liesbeth Lindenhovius

Een oude man scharrelt door zijn verleden. Dagboekaantekeningen, herinneringen. Hij neemt even een slok om oud verdriet weg te spoelen. Even later buldert een cynische lach als echo van dertig jaar geleden. Waar anders dan op de Hofzolder zou deze theaterproductie Krapp’s Last Tape van Samuel Beckett vertoond moeten worden? De zolder, dat is de plek waar dagboekschrijvers hun vroegere zelf kunnen terugvinden.
Verstopt in schoenendozen of afgesloten brandkistjes. Precies zo zit acteur Will Spoor, Krapp, erbij. Een oude man, teruggetrokken in zichzelf tussen stapels dozen. Er zijn ook notitieblokken en losse vellen papier met aantekeningen. En bandopnamen die hij als jonge man placht te maken op zijn verjaardag.
Het is geen theater voor beginners, deze productie van de Dordtse Patrizia Filia. Spoor spreekt zelf weinig, korte uitroepen van herkenning, of kleine overpeinzingen naar aanleiding van bandopnames van vroeger. Die dragen het stuk. De jonge Krapp die verhaalt over wat destijds het heden was. Essentieel tussen al die herinneringen is een opname uit doos 3, spoel 5. Het duurt even voordat de oude man die heeft gevonden. Zoveel sleuteltjes, zoveel dozen… en de ogen zijn ook niet meer wat ze geweest zijn. Maar hij vindt de gezochte herinnering. Hij vindt en luistert haar meermalen af. Natuurlijk gaat over de Liefde. Over het einde van de Liefde. Had hij eerder gelachen om zijn jeugdige beslommeringen – “blij dat die jaren voorbij zijn” – nu trekt er toch een zweem van weemoed over zijn gezicht.
Spoor laat het publiek meevoelen met enkel een opgetrokken wenkbrauw, een zucht, een scheve glimlach. Haast zouden de toeschouwers zich verontschuldigen dat ze toeschouwers zijn. Want hier gebeurt iets heel intieme. Een oude man haalt jeugdherinneringen op en denkt na over de kansen op geluk die hij wellicht verzuimd heeft te grijpen. Daar hoor je niet naar te kijken. Behalve als het theater is, natuurlijk. (…)

© Foto Theun Okkerse

Theater met tapes

Mimespeler Will Spoor in bijzondere Beckett
Uit De Dordtenaar, 11 januari 2001
Door Mark Benjamin

Een mimespeler die een voorstelling speelt waarin de tekst heel belangrijk is. Een tekst die voor het grootste deel alleen via de bandrecorder is te horen. De Dordtse regisseur Patrizia Filia heeft weer een bijzonder stuk uitgekozen, en er bovendien een eigen draai aangegeven. Krapp’ Last Tape van Samuel Beckett blijft een fascinerende toneeltekst. De voorstelling is zes keer te zien op de Hofzolder.
De in Ierland geboren Samuel Beckett schreef het stuk in 1959 in Parijs, waar hij jarenlang woonde en werkte. Krapp’s Last Tape toont een oude man die terugkijkt op zijn leven aan de hand van de banden die hij jaarlijks opnam op zijn verjaardag. “Er zitten veel autobiografische elementen in het stuk. Als je de biografie van Knowlson er op naslaat, snap je de vele verwijzingen naar personen die een rol hebben gespeeld in zijn leven”, zegt Filia.
De 73-jarige acteur Will Spoor werkte zelfs in Parijs in de periode dat Beckett daar voor een kleine revolutie in het theater zorgde. “Wat hij deed was echt sensationeel. Hij ging toen zo naar de basis, met minimale middelen. Iedereen wilde zijn stukken zien. Ik was, zelf ook diep onder de indruk. Al heb ik Krapp’s Last Tape nooit zelf gezien.”
Filia heeft gekozen voor de originele Engelse tekst: “Er is wel een goede Nederlandse vertaling, maar de tekst van Beckett moet je eigenlijk het origineel horen. Hij schrijft toneel als een componist, zijn teksten zitten vol poëzie en muziek. Ik besef dat het voor een deel van het publiek te moeilijk zal zijn, maar aan de andere kant hoef je niet perfect Engels te beheersen om de voorstelling te begrijpen. Mede door het prachtige toneelbeeld, ontworpen door Stefano Odoardi.”
De Amsterdamse acteur Will Spoor kijkt met zijn mime-achtergrond toch altijd al met een scheef oog naar teksten. “Als ik zelf toneelvoorstellingen zie, word ik veel meer geraakt door het spel, door het toneelbeeld, dan puur door de tekst. Soms gaat die voor een deel langs me heen. Ik ben zelf helemaal weg van een kleine toneelgroep in Tsjechische Brno, hoewel ik geen woord van hun Tsjechische tekst versta.”
Toch heeft hij veel aandacht besteed aan het inspreken van de banden die zo’n belangrijke rol spellen in Krapp. “Ik ben eerst gewoon achter de microfoon gaan zitten om de tekst voor te lezen, maar dat werkte niet. Ik moest echt spelen om te woorden te laten leven. En ik heb er heel veel aan moeten schaven voor ik tevreden was.”
Filia en Spoor werkten 14 jaar geleden al samen aan een theaterproductie, Domus, opgevoerd in muziekcentrum Vredenburg. Krapp’s Last Tape wordt opgevoerd op de Hofzolder. “Een prima plek”, vindt Spoor. “Veel prettiger dan de schoenendozen dat de meeste theaters zijn. Ik heb zelf in mijn theatercarrière veel in tenten gespeeld of gewoon op straat. Helaas is dat bijna niet meer mogelijk, omdat er gewoon te veel lawaai is. Het plein van het Hof is nog wel een geschikt plaats.”
Will Spoor zou zelf de voorstelling graag in het Frans gaan spelen, een taal warmee hij meer vertrouwd is. “En ik heb ook al contacten met een speler in Tsjechië, voor een dubbelvoorstelling. Voor de pauze speel ik Krapp, daarna hij. Het zal interessant zijn om de verschillen te zien. (…) Krapp’s Last Tape begint in Dordrecht, maar is daarna te zien in Amsterdam. (…)

© Foto Sjoerd Holsbergen

In memoriam Will Spoor

Den Haag, 3 december 1927 / Amsterdam, 25 november 2014

De mimespeler, acteur en regisseur Will Spoor was een pionier en innovatief theatermaker. Belangrijkste werk was het componeren van mimografieën en het regisseren en produceren van theater- mimevoorstellingen. Veel kunstenaars, mimespelers en theatermakers hebben van hem geleerd en zijn door hem geïnspireerd.

Biografie

Will Spoor studeerde in de jaren 1946-1950 viool en altviool aan het Utrechts Conservatorium. In 1951 vertrok hij naar Parijs, waar hij aanvankelijk voor acrobaat wilde gaan studeren maar terecht kwam bij Etienne Decroux, de grondlegger van de moderne mime, ofwel: le mime corporel. Het is bij hem dat hij zijn debuut als mimespeler maakte en als geluidsman en decorateur voor de voorstellingen van Decroux werkte. In de jaren 1957-61 was hij animator en performer bij het Marionettentheater van Ives Joly en Georges Lafaye; hij trok rond als caféterras-artiest aan de Côte d'Azur en maakte een wereldtour met Marcel Marceau, ook een leerling van Etienne Decroux. Terug in Nederland heeft Will Spoor met zijn solo's op televisie – o.a. ‘De Kikker’, ‘De Soldaat’ en ‘De Buizerd’ – de mime van Etienne Decroux voor een groter publiek geïntroduceerd. Ouderen kennen hem daarnaast nog van zijn rol als Snuitje, uit de tv-serie ‘Pipo de Clown’.

In de periode 1962-1967 had hij zijn eigen mimeschool; Frits Vogels was één van zijn eerste leerlingen. In de jaren zeventig gaf hij studieleiding aan de mime-opleiding van de Amsterdamse Theaterschool, alwaar hij mime-spel en techniek doceerde. In 1962 begon hij zijn eigen theatergroep Mime Theater Will Spoor. Deze groep speelde ook in de aangekochte Bosco-tent. De groep maakte samen met het Willem Breuker Quartet diverse producties, waar Spoor naast mimespelen ook zong. Hij produceerde een aantal films en werkte mee aan talloze gelegenheidsproducties op het gebied van mime en straattheater. Hij stichtte daarna achtereenvolgens de theatergroepen: Waste of Time, ONK, ONK Theater Overal, No 12 en Inccoprodinc. De door Boudewijn Bielke gemaakt houten ONK-mannen, waarmee Onk Theater Overal op straat optrad, waren vreemd en ongekend. In 1984 werd zijn regie ‘ONK hotel II’ gespeeld in het kader van het Holland Festival. In 1986 ontving hij de Mime prijs van de Gemeente Amsterdam voor zijn oeuvre. De laatste jaren trad hij vaak op in gastrollen in producties van jonge theatermakers. Hij was te zien, solo of met eigen groepen, op theaterfestivals in Rusland, Hongarije, Groot-Brittannië, Verenigde Staten, België, Canada, Zwitserland, Italië, Griekenland, Duitsland.

Onder de regie van Patrizia Filia speelde Will Spoor in de theatervoorstellingen ‘Domus’ (1986) en ‘Krapp’s Last Tape’ van Samuel Beckett (2001). Sinds 1989 zat hij in het Bestuur van Stichting de LuiaardVrouwe.

Will Spoor pioneer

"The theatre emerges in new directions. Around 1960 Will Spoor a temporary pioneer of "the new theatre" purchases the Bosco and stages his mime production in it. He is one of the first in western Europe to experiment with location theatre. This involves performing outside of traditional venues, and takes performance to the streets, empty factory buildings etc."

Nog te lezen Recensies over Domus

Terug naar overzicht producties