Den Haag – Theater aan het Spui, 2 februari (première)
Prachtig stuk. Ik vond het zo knap dat de kern (the essence) van het verhaal heel duidelijk is overgekomen. Patrizia Filia heeft dat kunnen bereiken zowel als met de tekst maar ook met de spelers, heel goed gezien en goede keuze. Het ging om de leerdiepste emotie, die van ouder/kind, zo oer, zo fundamenteel en ja, het raakt iedereen, dus ook zo herkenbaar, in welke vorm of manier dan ook, bij iedereen verschillend, maar weer terug naar het oergevoel, die oeremotie. Het was boeiend, het raakte je, je wilde meer.
Nine Molenaar

Ik heb genoten van Het Eiland. Het was een indrukwekkende voorstelling. Het is bijzonder belangrijk wat de makers met deze voorstelling doen. De discussie op gaan brengen over een onderwerp dat nog steeds taboe is!
Jehanne Hulsman

Ik heb genoten van de voorstelling, waarbij ik als sterke punten heb ervaren: het gekwelde spel van Tatiana Radier, het mooie taalgebruik, vaak met meerdere lagen, soms ook wat te formeel, de beklemmende stiltes, als lava gestolde emoties, het spel van Lottie de Bruin, eerst als klein kind maar groeiend naar de volwassen dochter, prima articulatie en minimalistische bewegingen: eigenlijk een heel mooi gespeeld hoorspel. Wat minder: de verteller vond ik teveel iemand die zijn les voorlas, hij was niet echt een medespeler. Ik vond de overgang van de ontwijkende moeder naar de omarmende moeder wat snel gaan.
Herman Koekkoek

Een mooie voorstelling en de acteurs waren uitstekend. Het geheel was goed en indringend. Complimenten!
Roderik de Man

Lottie de Bruin, Michael Driebeek van der Ven, Tatiana Radier

De sfeer was heel spiritueel en harmonisch! Het was alsof men toeschouwer was van dat stuk geschiedenis, alsof niet meer vertelt en bewezen moest worden. Alsof alles op zo manier was geweest en niet anders en dat men dat wist. De voorstelling was vloeiend, eenvoud, mooi. Goed gespeeld, goed geregisseerd en de tekst was scherp en filosofisch tegelijkertijd.
Ana Kranendonk

Het Eiland, prachtig! De spelers waren alle drie goed in het verhaal, in hun rol, sterk, duidelijk, zeer goed verstaanbaar. Ze pasten bij hun personage, waren verweven daarmee: prima keuze. De verteller overbrugde de afstand tussen de moeder en de dochter, maar ook met het publiek. De traagheid in de bewegingen kwam goed over en paste bij de tekst. Het toneelbeeld was rustig, prachtige balans in afstand tussen de spelers, ruimtegebruik, licht, beweging. Hoe Mira tussen verteller en Julia heen liep, op een ander moment zich letterlijk vrij vocht, mooi. Het kostuum van Julia vond ik een vondst: hoe haar mantel werd gebruikt, het leek wel een geboorte van Mira. De bril van Mira vond ik eerst niet toepasselijk tot ik merkte waarvoor werd gebruikt. Aan haar kostuum, m.n. het rokje en de schoenen, moest ik even wennen, later valt een en ander toch wel op zijn plek, omdat zij heel goed en overtuigend speelde. Van de verteller was ik erg gecharmeerd: boeiend spel! Ook als hij met de rug naar het publiek stond. Belichting: prima. Houden zo. En, ik hoop dat de regisseur na elke voorstelling zo als een kleine, heldere Muze in Indische dracht voor het voetlicht komt.
Margreet Karres

Aanvankelijk stil en nieuwsgierig, maar gaandeweg meer en meer gefascineerd heb ik naar Het Eiland gekeken. Stukje bij beetje werd duidelijk wat tussen dochter en moeder speelde. Iedere keer weer nieuwe informatie met de verteller daar doorheen die bemiddelde tussen dochter en moeder en publiek. Stapje voor stapje werd de spanning opgevoerd, zodat ik mij ging afvragen waar het drama op uit zou lopen en hoe de spanning tussen dochter en moeder zich zou ontladen. Totdat de grote moment kwam waarop Julia haar dochter toeriep de waarheid te aanwaarden. En Mira hoorde haar moeder! Haar nieuwe besef van hoe haar moeder was: ongelooflijk knap tot uitdrukking gebracht in haar spel. Werkelijk een hoogtepunt! Met daarna de ontspanning en zelfs vrolijkheid. Zo gaat het. Het spel van de verteller overigens niet te vergeten.
Sietze Lefeber

Deze kwetsbare, zware en pijnlijke gebeurtenissen vragen om een zorg en behandeling vanuit choreografische inslag. Het thema heeft Patrizia Filia zich eigen gemaakt met betrokkenheid, verfijning en helderheid. Ze heeft met emoties het thema doen groeien naar droefheid, schoonheid, welwillendheid, vreugde en licht dat de avond lang heeft gestraald. Mijn nieuwsgierigheid was groot, iemand als ik die nauwelijks het gesproken theater bezocht, die naïef en onbevangen is, werd meegevoerd in het spel van de acteurs. Ik geloof niet dat het aan mij is kritiek te leveren, maar slechts om vast te stellen, dat ik er zeker van ben dat dit een verdiend succes is. Bravo!
Gérard Lemaitre

Lottie de Bruin, Michael Driebeek van der Ven	Lottie de Bruin, Tatiana Radier, Michael Driebeek van der Ven

Ik ben graag onbevooroordeeld, lees geen programma’s, weet principieel niet waar het over zal gaan, volg mijn associaties voor zover die reiken, wat neem ik waar en waarover blijf ik nadenken, in de meest letterlijke zin: het sneeuwt nu en het begin van Het Eiland komt in mijn gedachten. De rust en de stilte, een kaal toneel. Een sober licht waarin drie figuren vanonder mij, bijna schuchter maar definitief, een plaats kiezen opdat ik op mijn gemak het vergrootglas er op kan leggen. En dan komt een tekst zonder echo door de sneeuwdeken en moet ik goed luisteren om te begrijpen. En nu zie ik de voorstelling in de schemer van de sneeuw waarin vervagende figuren, op voor mij onduldbare motieven, van onderlinge situatie in de ruimte veranderen, een nieuw beeld maken, wat weer nieuwe, soms conflicterende associaties oproept. Waarin dan de stem de weg schijnt te wijzen, maar toch weer niet, zonder mij af te vragen: wath is the meaning of this? In het onzekere blijven tegenover een werkelijkheid met een eigen klok. Was het een hoekje in een concentratiekamp waar een priemende zonnestraal soms, als door het bovenraam van de kathedraal, een beeld van hoop of wanhoop vangt, in het verhaal, voor mij, over een afscheid zonder weerzien. Theater laat uiteindelijk zien wat het daglicht niet verdraagt, wat het niet mag zien, wat het niet kan zien. Niet de werkelijkheid, doch een abstractie daarvan waarin geen mes en geen lijk, geen verkrachting of glas wijn bestaan. Alleen reflecties daarvan in het aanwezig zijn van de acteurs, als schaduwen in de sneeuw. Er valt niet meer te acteren, iets te verbeelden, iets te doen. De noodlottige aanwezigheid van de acteurs – acteurs die spreken maar in essentie zwijgen, nu er niets meer te zeggen valt. Technisch gezien een pure bewegelijke standbeeld waarin je kunt geloven. Een mengeling van afstandelijkheid en recht voor de raap betrokkenheid. Zou de klok nog onrustbarender kunnen tikken? Of is ook de notie van tijd vertrokken? Zou het geheel nog meer kunnen zweven? Vooruitlopend op het opvliegen, vervluchtigen, aan het eind… Acteurs waar ik met spanning naar kijkt. Het Eiland voelt als een boeiende opgave.
Will Spoor

Mooie avond gehad. Vooraal vóór de omhelzing, goed neergezet en zeer goed geacteerd met minimale middelen. De inhoud van het stuk kwam hel goed over. Wel was de mooie en werkzame spanning van voor de omhelzing daarna minder. Misschien kwam dat doordat er derden werden opgevoerd waarbij de toeschouwer het toneel in gedachten moest verlaten om die stukken geschiedenis zich voor te stellen… Bij een omhelzing wordt de cirkel letterlijk rondgemaakt en wordt tot iets dat als afgesloten zou kunnen worden beschouwd. Dat de Moederkerk en de clerus veelal weinig warms en moederlijks konden bieden wordt wel geïmpliceerd maar had misschien wat spanner kunnen worden gebracht. Hoe, dat weet ik niet… Ben erg blij met voorstelling omdat het eens even niet alleen gaat over het “kamp”, waar ik was maar waar ik geen enkele herinnering aan heb. Het beeld van het bruine meisje in de sneeuw was prachtig. Losse gedachte… de moeder uit het stuk wil alles behalve een militaire Overste zijn, zij is meer de moeder Onderste uit bescheidenheid.
Frank van den Berg

(…) De matrijs van het verhaal zelf kan eigenlijk van iedere andere oorlog of dictatuur komen, al zijn sommige aspecten toch zeer specifiek voor wat er in Indonesië is gebeurd. Het Eiland is een stuk (…) waar geen doekjes om gebeurtenissen worden gewonden. Het Eiland wordt gedragen door de verbeelding van degene die het bekijkt. Deze ziet in gedachte de beelden voorbij schieten en hoort de geluiden die het stuk oproept. Dit maakt het geheel zeer sterk omdat de acteurs iedere toeschouwer de middelen aanreiken om het stuk naar eigen invulling te beleven. (…)
Alessandro Vermeulen
De integrale tekst is te lezen op http://blog.spockz.nl/2007/02/10/een-verslag-het-eiland/

Den Haag – Theater aan het Spui, 3 februari
Het was een weerbarstig stuk. Dat was het onderwerp natuurlijk ook. Maar mijn idee ging het veel meer om die moeder en de dochter, dan over her eiland, althans – het topografische eiland, Java. Een archetypische relatie van een moeder die zelf nooit een moeder had en deze te kale leegte aan haar kind doorgaf – iets anders was er niet. Lottie de Bruin speelde goed in deze uiterst sobere wereld enscenering. Maar ik miste wel de zintuiglijke dimensie in het geheel. Terwijl het lichamelijke aspect toch van enorm belang was tussen die twee, of beter: het ontbreken ervan. Maar ik hóórde wel dat ontbreken. Maar ’t was minder ook voelbaar.
Cilia Hogerzeil

Dordrecht – Theater Inter Amicos, 4 februari
Complimenten voor Het Eiland. Wat is Tatiana Radier een toneeldier! En wat zag ze er schitterend uit. Daar kan de jeugd nog wat van leren… Je komt dood en verslagen uit de zaal na zo’n voorstelling
Ton Delamarre

Het is een emotioneel verhaal over de relatie tussen moeder en dochter uit Java, Een toneelstuk waarin de moeder, dochter en verteller laten zien hoe deze relatie vorm heeft gekregen. Wat moeder en dochter uit elkaar dreef en wat hun verbinding is geweest. Prachtig hoe de spelers vorm geven aan de motieven en beleving van deze twee personages. Ingetogen, maar zeer intens is deze relatie door de spelers neergezet. Zo zuiver… Ik zou hiervoor het woord “sereen” willen gebruiken. Meesterlijk werk van Patrizia Filia. Zij heeft dit door zijn eenvoud, krachtig en indrukwekkend op toneel gezet.
Antheny Verhoef

Het Eiland: mooi en ontroerend.
Annenies Keur

De inhoud, het verhaal, de relatie tussen dochter en moeder: boeiend en aangrijpend. Het spel, de vormgeving: door zijn soberheid concentreerde de aandacht zich echt op de tekst en de gebaren van de spelers. Het was spannend! Het hoogtepunt van spanning vond ik de gang van de dochter naar de moeder, op een moment dat ik het niet verwachtte en ik me afvroeg: gaat ze door of stopt ze toch? Nee, ze gaat door, hoe is het mogelijk! Gaat ze verder, tot ze haar moeder bereikt? En als ze doorgaat, hoe zal die dan reageren? Toen die reageerde zoals ze reageerde had het ook afgelopen kunnen zijn, maar het ging dóór, en er kwam weer een andere spanning. De spelers: hartstikke knap, om alleen met tekst, mimiek en kleine bewegingen zo’n spanning te creëren! Stuk voor stuk, alle drie: prachtig!!!
Complimenten!
Rien de Jong

Amsterdam – Podium Mozaïek, 17 februari
Dit is een sobere en zeer sympathieke voorstelling. Zonder props of décor zijn alle woorden en gebaren van de spelers betekenisvol. Het niet kunnen uiten van pijnlijke herinneringen is soms schrijnend dan weer mysterieus. Ik houd ook van zo’n “kleine” productie omdat je er zo direct bij betrokken raakt.
Ed Spanjaard

Verstrikt tussen onmacht en overgave.
De nieuwste productie van de LuiaardVrouwe door Patrizia Filia is beklemmend en confronterend. Naar een bewerking van het boek ‘Insulindes Dochter’ van multimedia kunstenares Merapi Obermayer is Patrizia Filia er in geslaagd de essentie van het verhaal terug te brengen tot de kern. De reactie van een mens op het ondergane leed, het overleven van het individu als speelbal van de Goden, klein gemaakt, vernedert maar nog niet verslagen. Tegen de achtergrond van de laatste fase van de koloniale geschiedenis in de Oost. Griekser kan het niet!
De speelruimte van de acteurs is beperkt, het kale toneel is overzichtelijk maar werkt als een labyrint, moeder en dochter blijken gevangenen van hun eigen tragedie en bewegen langs elkaar heen, ook als zij elkaar ontmoeten, de onmacht wordt tastbaar en wordt versterkt door de spaarzame belichting. Een statisch maar effectief toneelbeeld. Het vraagt van de toeschouwer aandacht en concentratie.
De moeder heeft het allemaal meegemaakt, zij is het slachtoffer, het stille en naar binnengekeerde verdriet uit zich in zwijgen of ontkennen. Zij verhaalt liever van de mooie momenten, maar die glijden als zand door haar vingers. Haar dochter is het secundaire slachtoffer van het lijden van de moeder/ouders. Het leed is zo de bruidschat van de dochter. Wanneer je bijna zou concluderen dat met dit lijden niet valt te spotten blijken hoop, troost en het verlangen naar vereniging zich op spirituele wijze aan te dienen. De verteller, een soort van engel, brengt verlossing. Hij lijkt op energetische wijze te verklaren en te bemiddelen. Bijna zonder woorden, met een enkele blik en gebaar.
De fatale cirkel wordt doorbroken, moeder en dochter vinden troost bij elkaar. Het verwerken kan beginnen.
Lucky Oudekerk Pool

Amsterdam - Podium Mozaïek,18 februari
Mijn grote complimenten voor de prachtige voorstelling. Patrizia Filia heeft van het mooie boek van Merapi Obermayer een nieuw kunstwerk gemaakt. Er werd bijzonder geacteerd, het applaus na afloop had wat mij betreft best wat langer mogen doorgaan. Het was fascinerend om te zien hoe op toneel een driehoek bewoog, in elkaar kromp en zich weer uitrekte. Ik vind de volgende poëtische zinnen de mooiste die ik afgelopen jaren heb gehoord en gelezen, zeker als je beseft dat glas uit zand voortkomt en ogen ook doorzichtig zijn: “Vissen, doorzichtig als glas, springen op uit het zand en gaan door haar ogen terug naar de zee.”
Ton Meurs

Heel mooi geometrie van de bewegingen. Een langzame en spannende dans. Een litanie. Schitterende regie! Weer een verrassende en onverwachte Patrizia Filia. Zeer geloofwaardig gespeeld. Je voelt de energie van gevoelens, passies, theater van het zuiverste genre. Verleiding die uit de mond en het lichaam van de acteurs komt. Geen concessies. De omhelzing in slow motion… adembenemend… Klasse! Vakmanschap. Prachtige kostuums. Basta, ik ben jaloers, ik zou zo graag weer Medea willen spelen…
Silvia Terribili